นิ่วในเต่า ปัญหาส่วนใหญ่ที่คนเลี้ยงเต่าซูคาต้ามักจะพบ และเป็นสาเหตุที่ทำให้ เต่าเสียชีวิต หรือหยุดการเจริญเติบโต ยิ่งในเต่าเล็กด้วยแล้ว ปัญหาเรื่องนิ่ว ดูจะเป็นเรื่องใหญ่มากทีเดียว ถ้าเทียบขนาดของนิ่วที่อุดตันกับตัวของเต่าแล้ว นิ่วในเต่าค่อนข้างจะน่ากลัวทีเดียว

นิ่วในเต่า เกิดจากอะไร

นิ่วในเต่า เกิดจากการที่เต่ากินผักที่มีอ๊อกซาเลท แล้วอ๊อกซาเลทไปจับตัวกับแคลเซี่ยมตกผลึกในเลือดแล้วถูกไตกรองออกมาอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ ซึ่งในกรณีนี้เต่าเด็กจึงมีความจำเป็นมาก ที่ต้องจับแช่น้ำอุ่นเพื่อกระตุ้นให้ปัสสาวะทุกๆวัน เนื่องจาก ต่อมพาราไธรอยด์ จะกระตุ้นให้เต่าเด็กเจริญอาหาร เพื่อดึงแคลเซี่ยมไปสร้างกระดอง แต่จะทำงานผิดปกติจากการที่ได้รับ ฟอสฟอรัสหรือในโตรเจนที่มีมากในผัก เช่นจอกแหน ผักใบอ่อนชนิดต่างๆเกือบทุกชนิด รวมถึงกวางตุ้งผักบุ้งที่เราให้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบันด้วย ดังนั้นเต่าเด็กจึงมักสะสมนิ่วได้ง่ายจากความผิดปกติของอวัยวะทำให้เกิดนิ่วในเต่า

ผักต้องห้าม

ผักที่ต้องห้ามเมื่อมีนิ่วในเต่า คือใบไม้เลี้ยงคู่ใบแข็ง เช่นใบยอ ใบชะพลู หรือยอดผักเป็นต้น อาหารที่ดีที่สุดคือ หญ้าสดผสมผักชนิดต่างๆ ในสัดส่วนที่มากกว่า หากไม่มีหญ้าให้ใช้ใบหม่อน ใบชบา ผสมกับหญ้าแห้งเล็กน้อย ห้ามให้ผักเพียวๆ ให้หั่นให้ละเอียดผสมกัน ทั้งหมดสามารถลดปัจจัยเสี่ยงเรื่องนิ่วในเต่าได้ หรือเต่าบางตัวมีความสมบรูณ์ทางพันธุกรรมมาก ก็อาจไม่มีปัญหาเรื่องนิ่วในเต่า และอนาคตกระดองก็ไม่ปูดด้วย นี่เป็นสาเหตุของเต่ากลุ่มน้อยที่โตขึ้นมาได้และไม่ตายในตอนเด็ก โตมาและก็สวยได้ เป็นปัจจัยของการเลือกเอามาทำพ่อแม่พันธุ์

การศึกษาแนวคิด หรือองค์ความรู้ใหม่ๆ ในเชิงวิทยาศาสตร์ ซึ่งอาจจะขัดแย้งกับความรู้เดิมๆ ที่เราได้เลี้ยงกันมา น่าจะเป็นการเริ่มต้นใหม่ สู่ความรู้ในเชิงวิทยาศาสตร์ เพื่อเป็นการพัฒนาการเลี้ยงเต่าที่ถูกต้อง และเป็นรากฐานที่สำคัญในอนาคตของวงการ Reptile ในเมืองไทย หากเราช่วยกันคนละไม้คนละมือ ร่วมกันแชร์ประสบการณ์ องค์ความรู้ต่างๆ ก็จะสามารถพัฒนาการเลี้ยงดูเต่า ให้สุขภาพดี และอยู่คู่กับเราไปอีกนานแสนนาน

นิ่วในเต่าเต่าบก กับกระเจี๊ยบเขียว

ส่วนประกอบของนิ่วในเต่าบกโดยประมาณ จะประกอบด้วย

1. แคลเซียม Calcium stones (75%<)ซึ่งมักจะรวมกับอ๊อกซาเลต( oxalate) จะมองเห็นจากฟิมล์ X-ray

– ต่อมพาราธัยรอยด์ทำงานมากไป ความผิดปกติตั้งแต่แรกเกิด Hyperparathyroidism (กระดองนิ่มแบบไม่มีเหตุปัจจัย)
– เต่าที่มีการดูดซึมแคลเซี่ยมมากเกินไปอาจจะเกิดจากได้วิตามินดีมากเกินไป (ผลสียจากวิตามินผงที่ผู้เลี้ยงให้ในสัดส่วนที่ไม่เหมาะสม)
– เต่ามีการขับแคลเซี่ยมและฟอสเฟตมากเกินไป (กินผักที่มีส่วนประกอบของน้ำสูงไฟเบอร์ต่ำ)
– เต่าขับกรดยูริกในปัสสาวะมากไป (ความไม่สมดุลของฟอสฟอรัส ระบบหมักย่อยมีปัญหา ถ่ายเหลว ติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร)
– เต่ามีระดับแมกนีเซี่ยมในเลือดต่ำ (ขาดการกินวัชพืชที่หลากหลาย) โตช้า ระบบประสาททำงานผิดปกติ ซึมไม่เจริญอาหาร

2. Struvite (magnesium ammonium phosphate) Stones (15%>) นิ่วชนิดนี้เห็นได้จาก x-ray เป็นนิ่วในเต่าที่ทำให้กระเพาะปัสสาวะของเต่าอักเสบ ทำให้เต่ามีอาการเบ่งนิ่วจากความเจ็บปวด

3. Uric acid stones (5%+) เกลือยูริก เกิดจากผักที่มีโปรตีนสูง หรืออาหารสำเร็จรูป เช่นผักสดต่างๆ ผักใบอ่อนไฟเบอร์ต่ำ นิ่วชนิดนี้จะวอร์มเป็นสารคอลลอยด์เป็นวุ้นในกระเพาะปัสสาวะจะไม่เห็นในฟิมล์ X-ray เป็นตัวตั้งต้นของการจับตัวของนิ่วในเต่า ชนิดต่างๆ ปัสสาวะจะมีความเป็นกรดสูง (ผลเสียจากการ กินผลไม้บางชนิด ดอกไม้ที่มีสารแอนโทไซยานิน เช่นดอกอัญชัน ฯ เกิดกรดในระบบทางเดินอาหารเกิดแก๊สถ่ายเหลว กรดในเลือดสูง) pH<5.5

4. Cystine stones (2%++) เกิดจากความผิดปกติของเต่าในการดูดซึมสาร (Cystine) ซีสทีนและซีสเทอีน ทั้งสองรูปถือเป็นกรดอะมิโนเดี่ยวในกระบวนการเผาผลาญอาหาร เมื่อซีสทีนถูกเผาผลาญแล้วจะได้ผลลัพธ์เป็นกรดซัลฟูริก ซึ่งจะไปทำปฏิกิริยากับสารอื่นๆ ช่วยในการขับสารพิษออกจากระบบต่างๆ ของร่างกายของเต่า กระบวนการนี้มักจะไม่สมบรูณ์ จากภาวะของสัตว์เลื้อยคลาน ectothermy, poikilothermy, bradymetabolism จึงทำให้ตัวบวมหรือ มีการสะสมที่ข้อหรืออวัยวะต่างๆ หรือภาวะการขับไนโตรเจนไม่เพียงพอ visceral and articular gout

ฝักกระเจี๊ยบเขียว

ในฝักกระเจี๊ยบนั้นมีสารเมือกพวกเพ็กติน (Pectin) และกัม (Gum) สัตวแพทย์จึงแนะนำให้นำฝักกระเจี๊ยบเขียวให้เต่าที่ป่วยเป็นนิ่วในเต่ากิน เพื่อกระตุ้นการขับถ่าย (GI motility stimulants) ในกรณีที่ระบบทางเดินอาหารไม่อุดตัน เพื่อให้เต่าสบายตัวขึ้นเจริญอาหารขึ้น

ทั้งนี้กระเจี๊ยบเขียว มีฟอสพอรัสอยู่ในปริมาณเล็กน้อย และมีแมกนีเซี่ยมเล็กน้อย โปรตีนในเมล็ดสูง วิตามิน B6 เล็กน้อย จึงสามารถละลายนิ่วในเต่าที่เกิดจากอ๊อกซาเลตได้ แต่ฝักกระเจียบนั้นมีโปรตีนสูงจึงทำให้เลือดของเต่าเป็นกรดและทำให้เกิดนิ่ว จากเกลือยูริกได้ ดังนั้นจะต้องได้รับอาหารที่มีความเป็นด่างสูง เช่นวัชพืชต่างๆ หญ้าสดและแห้ง ในสัดส่วนของความสมดุล ผู้เลี้ยงเต่าบกจึงต้องเปลี่ยนอาหารที่หลากหลาย โดยเน้นที่วัชพืชและหญ้าที่มีสัดส่วนของสารอาหารที่ครบถ้วนและพอเหมาะในตัวของมันเองแล้วอาจจะเสริมด้วย ถั่วพลู (วิตามินB6) กระเจี๊ยบเขียว (ฟอสฟอรัสและแมกนีเซี่ยม)

ข้อควรระวังเมื่อเกิดนิ่วในเต่า

เมื่อเกิดนิ่วในเต่าต้องมีความระมัดระวังเป็นอย่างมาก ถ้าให้กินฝักกระเจี๊ยบนั้นมากจนเกินไป ก็จะเกิดผลเสียต่อร่างกายเต่าอย่างถึงที่สุดโดยเฉพาะนิ่วในเต่าเด็ก ควรจะให้เพียงเล็กน้อย หรือในเต่าเด็กตั้งแต่แรกออกไข่จนถึง 1 ขวบ 50 กรัมต่อสัปดาห์ และเพิ่มขึ้นตามอายุ 

โดยส่วนมากเต่าที่ถูกเลี้ยงในเมืองส่วนมากจะให้กินแต่ผักสด ซึ่งมีสารอาหารเกินความจำเป็นอยู่แล้ว แต่เต่าขาดความสมดุลในอาหารที่หลายหลายและวัชพืชเช่น หญ้า ที่ควรจะเป็นอาหารหลัก เต่าเด็กต้องระวังเรื่องอาหารเป็นพิเศษครับนิดเดียวก็ตาย เช่น เป็นนิ่ว หรือให้กินผลไม้ ส่วนเต่าใหญ่แล้วเลี้ยงง่ายความอดทนสูงจะให้กินผลไม้ดอกไม้หรือผักสดล้วนๆ ในบางวันก็ไม่เป็นปัญหาอะไร เต่าเด็กเลี้ยงคนละแบบกับเต่าโตเพราะมีความอ่อนไหวมาก

เรื่องอื่นๆ ที่น่าสนใจเกี่ยวกับสัตว์เลี้ยง

• กระต่าย พันธุ์ฮอลแลนด์ลอป (Holland Lop)
• กีฬาสำหรับสุนัข สุดยอดความท้าทายที่น่าสนใจ
• อาการแพ้ขนแมว เป็นแล้วสามารถเลี้ยงแมวได้
• เต่าซูคาต้า เป็นที่นิยมเลี้ยงในปัจจุบัน

ที่มาของบทความ

• http://reptilehiso.blogspot.com/10
• http://reptilehiso.blogspot.com/07
• https://www.facebook.com/ChonEXo/posts/1184954028219040/
• https://www.istockphoto.com/1316749675-404391029
• https://www.istockphoto.com/638006914-114129941